အဲေမာင္းေရး ၃၇-မ်ိဳး။ ။ လံွတံမ်ိဳး ထိုးဟန္ျပေရးဟူ၏။
(၁) ပယ္၀န္း- သက္တင္ ေရေသာက္ဟန္၊
(၂) ပယ္စိတ္- ျခေသၤ့တန္းဆြဲဟန္၊
(၃) ပယ္ခြဲ- စလြယ္တင္ဟန္၊
(၄) စႏၵရရွက္- သိၾကား တန္ေဆာင္ကိုင္ဟန္၊
(၅) ေလးကြၽန္းမွန္ကူ- ျဗဟၼာ လက္လွမ္းဟန္၊
(၆) ဘံုနန္းတန္ေဆာင္- က ဦးဟန္၊
(၇) စြန္၀ဲ- ဟသၤာ ေတာင္ယက္ဟန္၊
(၈) ဆင္ထူး- စြန္ေတာင္ျဖန္႔ဟန္၊
(၉) ေရႊနန္းတိုင္စီ- ၾကင္စပန္း တင္ဟန္၊
(၁၀) ၾကာခ်ပ္- တင္ပိုက္စီးဟန္။
(၁၁) အုန္းပင္ေရသြန္း- ဂဠဳန္ ေတာင္ညႇပ္ဟန္၊
(၁၂) ႏြယ္ထြက္-တိမ္ခ်ည္ဖံုးဟန္၊
(၁၃) စြန္သုတ္-တံပိုးသြဲ႕ဟန္၊
(၁၄) ရွစ္ေျမႇာင့္ခိုနန္း- အျမီးေသြးဟန္၊
(၁၅) လက္ယာဆက္ၾကာဖူး- လက္၀ဲစလြတ္တင္ဟန္၊
(၁၆) ႏြယ္၀င္- ျပည္လံုးရစ္လည္ဟန္၊
(၁၇) န၀တတ္ေရလည္- ၾကက္ မိုးစြတ္ခါဟန္၊
(၁၈) ရာဇမတ္-ေရရစ္လည္ဟန္၊
(၁၉) ခိုနန္းပံုလိမ္- က ေညာင္းတင္ဟန္၊
(၂၀) ေရႊတံခြန္- ပင္လယ္ေတာင္ေ၀ွးစြဲဟန္။
(၂၁) ျမင္းမိုရ္ပံုလိပ္- လက္၀ဲက ဦးဟန္၊
(၂၂) ၾကာယပ္- လက္၀ဲရင္အုပ္ဟန္၊
(၂၃) နတ္သားဗိမာန္-လက္ယာရင္အုပ္ဟန္၊
(၂၄) ကြၽဲတံုးတင္- ေရ>ပက္ ဟန္လႊဲဟန္၊
(၂၅) မင္တင္- ၀ါၾကိတ္လိမ္ဟန္၊
(၂၆) ကြန္႐ံုးတက္- ျခည္သြတ္ဟန္၊
(၂၇) ခ႐ုပတ္- ပုစၦန္းတန္းဆြဲဟန္၊
(၂၈) ေအာက္ခ်င္းပံု တံဆိပ္-ေရႊလွံေမာက္တိုရိပ္ ကစားဟန္၊
(၂၉) ပိုးျခည္လႊား- ဘယ္ညာ လံွေရးကစားဟန္၊
(၃၀) ၾကာသြတ္အိုး-ေရႊလွံ၀ဲရစ္ေထာက္ ကစားဟန္။
(၃၁) ေရႊတံဆိပ္- ဆင္ကန္းေတာတိုးဟန္၊
(၃၂) ၀န္းက်င္ပတ္သန္း- သမက္ ေစာင္ရန္းစီးဟန္၊
(၃၃) ဘီလူးတိုင္ေရးလု- ေရႊလွံက်ားၿမီးဆြဲဟန္၊
(၃၄) ဘီလူးပုခက္စီး- ကြၽဲၿမီးခတ္ဟန္၊
(၃၅) ဘီလူးနားထြင္း-ေရႊလွံ ဆံထံုးရစ္ဟန္၊
(၃၆) ဟန္ယဥ္- ေရႊလွံ လက္၀ဲကိုင္ဟန္၊
(၃၇) ေရကန္သက္ဆင္း- ေရႊလွံ ဘယ္ညာလႊဲဟန္။
ၾသမ်ိဳး ၂-ပါး။ ။
(၁) ၾသ
(၂) ေအာ။
၁-ၾသ ကား၊ ပါဠိ၌မ်ား၏။
ၾသဃတရား ၄-ပါး။ ။ သဂါထာ၀ဂၢ သံယုတ္။ ႒။ ၁၆။ သတၱ၀ါတို႔အား ၃၁-ဘံု ေရအလ်ဥ္၌ ဆြဲႏွစ္ညႇဥ္းပန္းႏွိပ္စက္တတ္ေသာတရား ၄-ပါး။
(၁) ကာေမာဃ- ကာမ ၁၁-ဘံု၌တပ္ေသာ ေလာဘတဏွာ၊
(၂) ဘေ၀ါဃ-႐ူပ အ႐ူပဘံုတို႔၌ တပ္ေသာ ေလာဘတဏွာ၊
(၃) ဒိေ႒ာဃ- မွားေသာမိစၦာအယူ ဒိ႒ိေစတသိက္၊
(၄) အ၀ိေဇၨာဃ- သစၥာအျမင္Óဏ္ကို ပိတ္ဆည္းေသာ ေမာဟ၊ အ၀ိဇၨာ။
ၾသဇာအျပား၊ မ်ိဳး ၃-ပါး၊ ထင္ရွားက်မ္း၌လာ။ ။ ပါဌာႏုသာရက်မ္း၌ ေအာက္ပါ ၾသဇာသံုးပါးကို ေတြ႕ရ၏။
(၁) အစာၾသဇာ- သတၱ၀ါ၏႐ုပ္ကိုျဖစ္ေစျခင္းသတၱိ၊
(၂) ေျမၾသဇာ-သစ္ပင္တို႔ကိုျဖစ္ေစျခင္းသတၱိ၊
(၃) လူၾသဇာ- အမႈကိစၥတို႔ကိုၿပီးေစျခင္းသတၱိ။
ၾသ႒ဇ အကၡရာ ၉-လံုး။ ။ ႏႈတ္ခမ္းအရပ္မွ ျမည္ထြက္လာေသာ အကၡရာမ်ိဳး ၉-ပါး။ ႏႈတ္ခမ္း ၂-ခုကိုျပဳျပင္၍ရြတ္ဖတ္ရသည္ဟူလို။ "ပ ဖ ဗ ဘ မ ၀ ဥ ဦ ၾသ "။
ၾသဓိႆ ေမတၱာ ၇-ပါး။ ။ မိန္းမ ေယာက်္ားစသည္ျဖင့္ ရည္ညႊန္းကန္႔သန္၍ပို႔ေသာေမတၱာ။
(၁) သဗၺာ ဣတၳိေယာ- မသတၱ၀ါအားလံုး၊
(၂) သေဗၺ ပုရိသာ- ဖို သတၱ၀ါအားလံုး၊
(၃) သေဗၺ အရိယာ-အရိယာရွစ္ေယာက္၊
(၄) သေဗၺ အနရိယာ- ပုထုဇဥ္မွန္သမွ်၊
(၅) သေဗၺ ေဒ၀ါ- နတ္ ျဗဟၼာအားလံုး၊
(၆) သေဗၺ မႏုႆာ- လူမ်ားအားလံုး၊
(၇) သေဗၺ ၀ိနိပါတိကာ- ၀ိနိပါတိက ၿပိတၱာမ်ားအားလံုး။
ၾသရမၻာဂိယ- သံေယာဇဥ္ ၅-ပါး။ ။ ကာမဘံုဘက္ႏွင့္ ဆက္သြယ္လ်က္ရွိေသာ ေႏွာင္ႀကိဳးငါးေခ်ာင္းဟူ၏။
(၁) ကာမရာဂ သံေယာဇဥ္၊
(၂) ပဋိဃ သံေယာဇဥ္၊
(၃) သီလဗၺတ ပရာမာသ သံေယာဇဥ္၊
(၄) ဒိ႒ိသံေယာဇဥ္၊
(၅) ၀ိစိကိစၦာ သံေယာဇဥ္၊
ယင္း၏အက်ယ္ (သံေယာဇဥ္ ၁၀-ပါး)၌ ႐ႈပါ။
ေအာက္ဖိုလ္ ၃-ပါး။ ။ ေအာက္ျဖစ္ေသာ ေလာကုတၱရာ ၀ိပါက္စိတ္စု။
(၁) ေသာတာပတၱိဖိုလ္၊
(၂) သကဒါဂါမိဖိုလ္၊
(၃) အနာဂါမိဖိုလ္။
ေအာက္မဂ္ ၃-ပါး။ ။ ေအာက္ျဖစ္ေသာ ေလာကုတၱရာ ကုသိုလ္စိတ္စု။
(၁) ေသာတာပတၱိမဂ္၊
(၂) သကဒါဂါမိမဂ္၊
(၃) အနာဂါမိမဂ္။
ေအာက္ျမစ္သံ ေအာက္သံ ၁၈-ပါး။ ။ ကဗ်ာလကၤာ စပ္ဆိုရာ၌ "ဘယ္သံ ၁၈-ပါး" ကိုပင္ ေအာက္ျမစ္သံ ဟူ၍လည္းေကာင္း ေအာက္သံဟူ၍လည္းေကာင္း ေခၚသည္မွတ္။ (ဘယ္သံ ၁၈-ပါး) ၌ ႐ႈေလ။
ေအာင္ေၾကာင္းတရား ၄-ပါး။ ။ ဟိေတာပေဒသမွ။
(၁) မိမိထက္ျမင့္ျမတ္သူကို ႏွိမ့္ခ်႐ိုေသမႈျပဳ၍ ေအာင္ရာ၏၊
(၂) ဗိုလ္ပါသူရဲကို အေဖၚခြဲ၍ေအာင္ရာ၏၊
(၃) လက္ေအာက္ငယ္သားကို တန္စိုးလက္ေဆာင္ေပး၍ ေအာင္ရာ၏၊
(၄) ကိုယ္ႏွင့္ တူသူကို ႀကိဳးစားမႈလံု႔လျပဳ၍ ေအာင္ရာ၏။
ေအာင္ျခင္း ၈-ပါး။ ။ ရန္သူမ်ားကို ေအာင္ႏိုင္မႈ၌ ပိဋကတ္ေတာ္တြင္ ထင္ရွားေသာဘုရားရွင္၏ အျပင္ေအာင္ျခင္းရွစ္ပါး။
(၁) မာရ္နတ္မင္း၊
(၂) အာဠာ၀က ဘီလူးမင္း၊
(၃) နာဠာဂီရိ ဆင္မင္း၊
(၄) အဂၤုလိမာလ သူခုိးႀကီး၊
(၅) မိန္းမယုတ္ စိဥၥမာန၊
(၆) သစၥက ပရိဗိုဇ္ႀကီး၊
(၇) နေႏၵာပနႏၵ နဂါးမင္း၊
(၈) ဗကျဗဟၼာမင္း။
ေအာင္ႏိုင္ျခင္းတရား ၅-ပါး။ ။ ဓမၼပဒ ။ ႒။ ဒု-အုပ္။ ၆၆- ၂၁၂။ မိလိႏၵပဥႇာပါဠိေတာ္ ၁၂၁-တို႔၌ အက်ယ္႐ႈပါ။ ျမတ္စြာဘုရားသခင္ေဟာေတာ္မူသည္။
(၁) အ ေကာေဓန ေကာဓံ ဇိနာတိ- ေဒါသအမ်က္ထြက္ေနသူကို အမ်က္မထြက္သျဖင့္ ေအာင္ႏိုင္ျခင္း။
(၂) အ သာဓံု သာဓုနာ ဇိနာတိ- မေကာင္းယုတ္မာသူကို ေကာင္းသျဖင့္ေအာင္ႏိုင္ျခင္း။
(၃) ကဒိရိယံ ဒါေနန ဇိနာတိ- ေစးႏွဲ၀န္တိုသူကို ေပးကမ္းျခင္းျဖင့္ေအာင္ႏိုင္ျခင္း။
(၄) အလိကံ သေစၥန ဇိနာတိ- မဟုတ္မမွန္ ေဖါက္ျပန္ခြၽတ္ယြင္း သစၥာကင္းေသာသူကို မွန္ကန္
ေတာ္ေျဖာင့္ျခင္းျဖင့္ေအာင္ႏိုင္ျခင္း။
(၅) သဗၺ အကုသလံ ကုသေလန ဇိနာတိ- ခပ္သိမ္းေသာ အကုသလဓမၼ ပါပအမႈကို ကုသိုလ္တရားျဖင့္ေအာင္ႏိုင္ျခင္း။
အိုး ၄-မ်ိဳးႏွင့္ ပုဂိၢလ္ ၄-ပါး။ ။ ေအာက္ပါအတိုင္း အိုး ၄-မ်ိဳးကို ပုဂိၢဳလ္ေလးပါးႏွင့္ ဥပမာထား၍ ေဟာၾကားခ်က္။
(၁) တုေစၦာ ပိဟိေတာ- အတြင္း၌ ဘာမွ်မရွိဘဲ အျပင္၌ အျမင္ေကာင္းေအာင္ သပ္သပ္ရပ္ရပ္
ပိတ္ထားေသာအိုးမ်ိဳး၊
(၂) ပူေရာ ၀ိ၀ေဋာ- အျမင္မေကာင္းေအာင္ ဖြင့္လွစ္ထားေသာ္လည္း အတြင္း၌ အၿမိဳက္သုဒၶါထူးတို႔ျဖင့္ ျပည့္ေနေသာအိုးမ်ိဳး၊
(၃) တုေစၦာ ၀ိ၀ေဋာ- ဖြင့္လွစ္၍လည္းထား အတြင္း၌လည္း ဘာမွ်မရွိေသာ အိုးမ်ိဳး၊
(၄) ပူေရာ ဟိတိေတာ- အတြင္း၌လည္း အၿမိဳက္တရားတုိ႔ႏွင့္ျပည့္ႏွက္ေန၏၊ ၾကည့္႐ႈဖြယ္ေကာင္း
ေအာင္လည္း ေသေသသပ္သပ္ ပိတ္ထားေသာအိုးမ်ိဳး။
အိုင္ႀကီး ၇-အိုင္။ ။ ႏွစ္ပါင္း သိန္း ေသာင္းေက်ာ္က ပိဋကစာေပ၌ထင္ရွား၍ ဟိမ၀ႏၲာအနီး၌ရွိေသာ အိုင္ႀကီးမ်ား။ ထိုအုိင္ႀကီးတို႔သည္ အသီးသီးယူဇနာငါးဆယ္စီနက္ကုန္၍ ယူဇနာငါးဆယ္စီ အလ်ားအနံ ျပန္႔က်ယ္ၾကကုန္၏။အ၀န္းအ၀ိုင္းပတ္လည္အားျဖင့္ ယူဇနာ တစ္ရာ့ငါးဆယ္စီရွိၾကကုန္၏။ အဂၤုတၱရ အ႒ကထာႏွင့္ ဇိနာလကၤာရဋီကာ၌ အက်ယ္႐ႈေလ။
(၁) အေနာတတၱအိုင္၊
(၂) ကဏၰမု႑အိုင္၊
(၃) ရထကာရ အိုင္၊
(၄) ဆဒၵႏၲ အိုင္၊
(၅) ကုဏာလ အိုင္၊
(၆) မႏၵာကိနီ အိုင္၊
(၇) သီဟ ပပါတ အိုင္။
မွတ္ခ်က္။ ။ သေဗၢ သခၤါရာ အနိစၥာ၊ ေလာက၌ မည္သည့္အရာမွ် ခိုင္ျမဲျခင္းမရွိ၊ ေျပာင္းလဲပ်က္စီးျခင္းသာအဆံုးရွိရကား ထိုအိုင္ႀကီးမ်ားသည္ ယခုအခါမရွိေတာ့ၿပီ။
အိုင္ႀကီး ၁၈-အိုင္။ ။ ကမၻာေပၚရွိ ဧရိယာစတုရန္းမိုင္ေပါင္း (၃၈၀၀)ေက်ာ္ မိုင္အထက္ရွိေသာ အိုင္ႀကီးမ်ား (Large Lakes) ကိုသာေဖၚျပေရတြက္ျခင္းျပဳထားသည္။
(၁) ကတ္စပီယန္အိုင္ႀကီး (ေျမထဲပင္လယ္) (Capian Sea) အာရွတိုက္ႏွင့္ ဥေရာပတိုက္တို႔၏အၾကား၌ တည္ရွိသည္။ ဧရိယာစတုရန္းမိုင္ေပါင္း (၁၅၂ ၂၃၉)ႏွင့္ အလ်ား (၇၄၅) မိုင္ရွိသည္။ ၎င္း၏ေရအနက္ဆံုးေသာေနရာမွာ (၃ ၁၀၄)ေပရွိ၍ ပင္လယ္ေရျပင္ေအာက္ (၉၆) ေပရွိသည္။
(၂) ဆူပီးရီးယား အိုင္(Superior) ေျမာက္အေမရိကတိုက္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုႏွင့္ ကေနဒါႏိုင္ငံ တို႔၏အၾကား၌တည္ရွိ၏၊ ဧရိယာစတုရန္းမိုင္ေပါင္း (၃၁ ၈၂၀) ႏွင့္ အလ်ား (၃၈၃) မိုင္ရွိသည္၊၎င္း၏ ေရအနက္ဆံုးေနရာမွာ (၁ ၃၃၃) ေပရွိလ်က္ ပင္လယ္ေရျပင္အထက္ ေပေပါင္း (၆၀၂)ေပျမင့္သည္။
(၃) ဗစ္တိုးရီးယား အိုင္ (Victoria) အာဖရိကတိုက္၏ ေရွ႕အလယ္ပိုင္း၌ တည္ရွိလ်က္ ဧရိယာစတုရန္း မိုင္ေပါင္း (၂၆ ၈၂၈) ႏွင့္ အလ်ား (၂၀၀) မိုင္ရွိသည္၊ ၎င္း၏ ေရအနက္ဆံုးေနရာမွာ (၂၇၀)ေပရွိ၍ ပင္လယ္ေရျပင္၏အထက္ အျမင့္ေပ (၃ ၇၁၇)ရွိသည္။
(၄) ေအရဲလ္ အိုင္ (Aral) အာရွတိုက္ ကာဇက္စတန္-အူဘက္ကီစတန္ႏိုင္ငံအတြင္း၌ တည္ရွိ၍ ဧရိယာစတုရန္းမိုင္ေပါင္း(၂၅ ၆၅၉) ႏွင့္ အလ်ား (၂၆၆) မိုင္ရွိလ်က္ ၎င္း၏ေရအနက္ဆံုး
ေနရာမွာ (၂၂၃)ေပ ရွိသည္၊ ပင္လယ္ေရျပင္၏အထက္ အျမင့္ေပ (၁၆၄) ရွိသည္။
(၅) ဟူရြန္ အိုင္ (Huron) ေျမာက္အေမရိက အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုႏွင့္ ကေနဒါႏိုင္ငံတုိ႔၏အၾကား၌တည္ရွိလ်က္ ဧရိယာစတုရန္းမိုင္ေပါင္း (၂၃ ၀၁၀)ႏွင့္ အလ်ား (၂၄၇) မိုင္ရွိသည္၊ ၎င္း၏ ေရအနက္ဆံုးေနရာ၌ (၇၅၀) ေပရွိ၍ ပင္လယ္ေရျပင္၏အထက္ အျမင့္ေပ (၅၈၁) ရွိသည္။
(၆) မစ္ခ်ီဂန္ အိုင္ (Michigan) ေျမာက္အေမရိကတိုက္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၌
ရွိသည္။ ဧရိယာစတုရန္းမိုင္ေပါင္း (၂၂ ၄၀၀)ႏွင့္ အလ်ားမိုင္ (၃၂၁)ရွိသည္၊ ၎င္း၏ေရအနက္ဆံုး
ေနရာမွာ (၉၂၃)ေပရွိ၍ ပင္လယ္ေရျပင္အထက္ အျမင့္ေပ (၅၈၁) ရွိသည္။
(၇) တန္ဂန္ယိက အိုင(Tanganyika)အာဖရိကတိုက္၏ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း၌တည္ရွိ
သည္၊ ဧရိယာစတုရန္းမိုင္ေပါင္း(၁၂ ၇၀၀)ႏွင့္ အလ်ားမိုင္ (၄၂၀)ရွိသည္၊ ၎င္း၏ေရအနက္ဆံုးေနရာမွာ (၄ ၇၀၈) ေပရွိသည္၊ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ အျမင့္ေပ (၂၅၃၄) ရွိသည္။
(၈) ေဘကဲလ္ အိုင္ (Baikal) အာရွတိုက္ ႐ုရွားႏိုင္ငံအတြင္း၌ရွိသည္၊ ဧရိယာစတုရန္း မိုင္ေပါင္း (၁၂ ၁၆၂)ႏွင့္ အလ်ား (၃၉၅)မိုင္ရွိသည္၊ ၎င္း၏ေရအနက္ဆံုးေနရာမွာ (၅ ၇၁၂) ေပရွိလ်က္ ပင္လယ္ေရျပင္အထက္ အျမင့္ေပ (၁ ၄၈၆)ရွိသည္။
(၉) ဂရိတ္ဘဲယား အိုင္ (Great Bear)ေျမာက္အေမရိကတိုက္ ကေနဒါႏိုင္ငံ အတြင္း၌
ရွိသည္၊ ဧရိယာစတုရန္းမုိင္ေပါင္း (၁၂ ၀၀၀)ႏွင့္ အလ်ားမိုင္ (၂၃၂) ရွိသည္၊ ၎င္း၏ ေရအနက္ဆံုးအပိုင္းမွာ(၂၇၀) ေပရွိသည္၊ ပင္လယ္ေရျပင္အထက္ အျမင့္ေပ (၃၉၁) ရွိသည္။
(၁၀) ညာဆာ အိုင္ (Nyasa)အာဖရိကတိုက္၏ေတာင္ပိုင္း၌ရွိသည္၊ ဧရိယာစတုရန္းမိုင္ေပါင္း (၁၁ ၆၀၀)ႏွင့္ အလ်ားမိုင္ (၃၆၀)ရွိသည္၊ ေရအနက္ဆံုးေနရာမွာ (၂၃၁၆) ေပ ရွိလ်က္ ပင္လယ္ ေရျပင္အထက္ အျမင့္ေပ (၁ ၅၅၀) ရွိ၏။
(၁၁) ဂရိတ္စေလ့ အိုင္(Great Slave)ေျမာက္အေမရိကတိုက္ ကေနဒါႏိုင္ငံ၌တည္ရွိသည္၊ ဧရိယာစတုရန္းမုိင္ေပါင္း (၁၁ ၁၇၀)ႏွင့္ အလ်ား (၂၉၈) မိုင္ရွိသည္၊ ေရအနက္ဆံုးအပိုင္း၌(၂ ၀၁၅)ေပရွိလ်က္ ပင္လယ္ေရျပင္အထက္ အျမင့္ေပ (၄၉၅) ရွိသည္။
(၁၂) ခ်ဒ္ အိုင္(Chad) အာဖရိကတိုက္အလယ္ပိုင္ ခ်ဒ္ႏိုင္ငံအတြင္း၌တည္ရွိသည္၊ ဧရိယာစတုရန္းမိုင္ေပါင္း(၉ ၉၄၆)ရွိ၍ အလ်ားမိုင္ (၁၃၀) ရွိသည္၊ ေရအနက္ဆံုးေနရာမွာ (၂၃) ေပရွိ၍ ပင္လယ္ေရျပင္အထက္သို႔ (၉၂၂) ေပ ျမင့္သည္။
(၁၃) အီးရီး အိုင္ (Erie) ေျမာက္အေမရိကတိုက္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုႏွင့္ ကေနဒါႏိုင္ငံတို႔ အၾကား၌တည္ရွိသည္၊ ဧရိယာစတုရန္းမုိင္ေပါင္း (၉ ၉၃၀)ႏွင့္ အလ်ားမိုင္ေပါင္း (၂၁၄) မိုင္ရွိသည္၊ ေရအနက္ဆံုးေနရာမွာ (၂၁၀) ေပ ရွိ၍ ပင္လယ္ေရျပင္အထက္ အျမင့္ေပ (၅၇၂) ရွိသည္။
(၁၄) ၀င္နီပက္ အိုင (Winnipeg) ေျမာက္အေမရိကတိုက္ ကေနဒါႏိုင္ငံအတြင္း၌ ရွိသည္၊
ဧရိယာစတုရန္းမုိင္ေပါင္း (၉ ၀၉၄)ရွိၿပီး အလ်ား (၂၆၄) မိုင္ရွိသည္၊ ေရအနက္ဆံုးအပိုင္းမွာ
(၂၀၄) ေပရွိ၍ ပင္လယ္ေရျပင္အထက္ (၇၁၃)ေပျမင့္သည္။
(၁၅) အြန္တာရီယို အိုင္ (Ontario)အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုႏွင့္ ကေနဒါႏိုင္ငံတို႔အၾကား၌ရွိသည္၊ ဧရိယာစတုရန္းမုိင္ေပါင္း (၇ ၅၀၂)ရွိ၍ အလ်ားမိုင္ (၁၉၃) ရွိသည္၊ ေရအနက္ဆံုးေနရာမွာ(၇၇၈) ေပရွိလ်က္ ပင္လယ္ေရျပင္အထက္ (၂၄၆) ေပျမင့္သည္။
(၁၆) ဘားလ္ကတ္ရွိ အိုင္ (Balkash)အာရွတိုက္ ဆိုဗီယကယူနီယံႏိုင္ငံအတြင္း၌ရွိသည္၊ ဧရိယာ စတုရန္းမုိင္ေပါင္း (၇ ၁၁၅)ရွိသည္၊ အလ်ား (၃၇၉) မိုင္ရွိ၍ ေရအနက္ဆံုးေနရာမွာ (၇၈) ေပ ရွိသည္၊ ပင္လယ္ေရျပင္အထက္ (၁ ၁၁၂) ရွိသည္။
(၁၇) လာဒိုဂါ အိုင္ (Ladoga) ႐ုရွားႏိုင္ငံအတြင္း ဥေရာတိုက္အပိုင္း၌ တည္ရွိသည္၊ ဧရိယာစတုရန္းမိုင္ေပါင္း (၇ ၀၀၀)ရွိ၍ အလ်ား (၁၂၄)မိုင္ရွိသည္၊ ၎င္း၏ေရအနက္ဆံုးေနရာမွာ (၇၃၈)ေပရွိလ်က္ ပင္လယ္ေရျပင္အထက္ (၅၅) ေပျမင့္သည္။
(၁၈) အိုနီဂါ အိုင္ (Onega) ႐ုရွားႏိုင္ငံအတြင္း ဥေရာပတိုက္အပိုင္း၌ရွိသည္၊
ဧရိယာစတုရန္းမိုင္ေပါင္း(၃ ၈၁၉)ရွိ၍ အလ်ားမိုင္ (၁၅၄)မွ် ရွိသည္၊ ေရအနက္ဆံုးအပိုင္းမွာ (၃၆၁)ေပ ရွိၿပီး ပင္လယ္ေရျပင္၏အထက္ (၁၀၈)ေပ ျမင့္သည္။
Monday, December 1, 2008
အဲ၊ ၾသ၊ ေအာ၊ အို၊-အဲေမာင္းေရး မွ အိုင္ႀကီး ၁၈-အိုင္။
ဧ-ဧကဘ႑ာ၊ ခိုးနည္းလာ၊ မွ ဧဟိဘိကၡဳ...။
ဧကဘ႑ာ၊ ခိုးနည္းလာ၊ ၅-ျဖာအဘယ္နည္း။ ။ ၎င္းသ႐ုပ္ကို ခိုးျခင္း ၂၅-ပါး၌ ႐ႈပါ။
ဧကမႏၲာ၊ သင့္ေလ်ာ္ရာ၊ ၆-ျဖာ အရပ္မ်ိဳး။ ။ ၀ိနည္း ပါရာဇိက။ အ႒ကထာ။ ပ-အုပ္။ ၁၀၁။ ဗုဒၶဘုရားႏွင့္ရဟန္းသံဃာေတာ္မ်ားအား ဆည္းကပ္ခစား တရားနာေသာအခါ အျပစ္ေျခာက္ပါးမွ လြတ္ေျမာက္၍ သင့္တင့္ေလ်ာက္ပတ္ေသာ အရပ္မ်ားကို ဆိုသည္။
(၁) ေ၀းလြန္းေသာအရပ္၊
(၂) နီးလြန္းေသာအရပ္၊
(၃) ျမင့္ေသာ အရပ္၊
(၄) ေလညာ ေလတင္အရပ္၊
(၅) ေနာက္ေက်ာတည့္တည့္ အရပ္၊
(၆) ေရွ႕တည့္တည့္အရပ္။
ဧကမႏၲာ သင့္ေလ်ာ္ရာ၊ ၈-ျဖာရပ္ တစ္နည္း။ ။ ၎င္း၏ သ႐ုပ္ကို (နိသဇၨ ေဒါသမ်ိဳး ၈-ပါး) ဟူေသာ သုေတသန၌ ဆန႔္က်င္ဘက္ျပန္ယူပါေလ။
ဧတဒဂ္ ဘြဲ႕တံဆိပ္ေတာ္ရ ရဟန္းေယာက္်ား ၄၁-ပါး။ ။ အဂုၤတၱရ။ ပါ။ ပ-အုပ္၊ ႏွာ- ၂၃။
(၁) 'အဂၢရတၱညဴ' ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသူ အရွင္ေကာ႑ည၊
(၂) 'အဂၢ မဟာပညာ' ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသူ အရွင္ သာရိပုတၱရာ၊
(၃) တန္ခိုးအရာ၌ 'အဂၢ ဣဒၶိမႏၲ' ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသူ အရွင္ေမာဂၢလႅာန္၊
(၄) ဓူတင္ေဆာင္ 'အဂၢ ဓုတဂၤဓရ'ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသူ အရွင္ မဟာကႆပ၊
(၅) 'ဒိဗၺစကၡဳဥာဏ္' ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသူ အရွင္အႏု႐ုဒၶါ၊
(၆) အမ်ိဳးျမတ္'အဂၢ ဥစၥကုလိက' ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသူ အရွင္ ဘဒၵိယ၊ ၎သည္ ဘ၀မျခားဘဲ ငါးရာတိုင္တိုင္ဆက္၍မင္းျဖစ္ဖူးေသာေၾကာင့္ အမ်ိဳးျမတ္ဘြဲ႕ထူးတံဆိပ္ရသည္ဟူ၏၊
(၇) အသံေကာင္း 'အဂၢ မဥၨဴသရ' ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသူ အရွင္လကု႑က ဘဒိၵယ၊
(၈) ျခေသၤ့သံျဖင့္ႀကံဳး၀ါးသည့္ 'အဂၢ သီဟနာဒိက' ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသူ
အရွင္ ပိေ႑ာလ ဘာရဒြါဇ၊ ၎င္းသည္ အရဟတၱဖိုလ္ရသည့္ေန႔မွာပင္ မဂ္ဖိုလ္၌ သံသယရွိေသာသူ
သည္ငါ့ကိုေမးၾကဟု မေၾကာက္မရြ႕ံ ျခေသၤ့သံဆို၍ ဘုရားေရွ႕ေတာ္၌လည္း အရွင္ဘုရားသာသနာ
ေတာ္၌ျပဳဖြယ္ကိစၥသည္ အကြၽႏ္ုပ္အား အၿပီးတိုင္ေရာက္ပါၿပီဟု ျခေသၤ့သံကိုဆိုေလသည္၊ ထို႔ေၾကာင့္ ဧတဒဂ္ရသည္ဟူ၏၊
(၉) တရားေဟာေကာင္း 'အဂၢ ဓမၼကထိက' ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသူ အရွင္ပုဏၰ၊
(၁၀) အက်ဥ္းကိုအက်ယ္ဖြဲ႕တတ္ရာ၌ တံဆိပ္ရသူ အရွင္မဟာကစၥည္း၊
(၁၁) စိတ္ႏွလံုးျဖင့္ၿပီးေသာ ကိုယ္ကိုဖန္ဆင္းရာ၌ 'အဂၢ ေစတာ ၀ိ၀႗' ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသူ အရွင္စူဠပန္၊
(၁၂) 'အဂၢ သညာ ၀ိ၀႗ ကုသလ' အရာ၌ ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသူ အရွင္ မဟာပန္၊
(၁၃) ကိေလသာကင္း၍ေနေသာအရာ ျမတ္ေသာအလႉခံပုဂိၢဳလ္အရာတို႔၌ ဘြဲ႕တံဆိပ္ႏွစ္ထပ္ရသူ အရွင္ သုဘူတိေထရ္၊
(၁၄) အရညကင္ေတာရ ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသူ ရွားေတာေန အရွင္ေရ၀တေထရ္၊
(၁၅) စ်ာန္၀င္စားေသာအရာ၌ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသူ အရွင္ ကခၤါေရ၀တ၊
(၁၆) လံု႔လ၀ီရိယအရာ၌ ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသူ ကုေဋ ၂၀-တန္ တန္ဆာကို လူ႔ဘ၀က ၀တ္ဆင္ခဲ့ဖူးေသာ သူေဌးသား ေသာဏေခၚ အရွင္ေကာဋိ၀ိသေသာဏ၊
(၁၇) သာယာ နာေပ်ာ္ဖြယ္ရွိေအာင္ ရြတ္ဖတ္တတ္ေသာအရာ၌ 'အဂၢ ကလ်ာဏ ၀ါကၠရ' ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသူ လူ႔ဘ၀က တစ္ကုေဋတန္ နားေတာင္းတန္ဆာ ဆင္ပန္ခဲ့ဖူးသည့္ အရွင္ ကုဋိကဏၰေသာဏ၊
(၁၈) လာဘ္ေပါမ်ားေသာ အရာ၌ 'အဂၢ လာဘီ' ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသူ အရွင္သီ၀လိ၊
(၁၉) သဒၶါအားႀကီးေသာအရာ၌ 'အဂၢ သဒၶါဓိမုတၱ' ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသူ အရွင္ ၀ကၠလိ၊
(၂၀) သိကၡာသံုးပါးကို လိုလားလိုက္နာရာ၌ 'အဂၢ သိကၡာကာမ' ဘြဲ႕တံဆိပ္ရ သားေတာ္ အရွင္ရာဟုလာ။
(၂၁) 'အဂၢ သဒၶါ ပဗၺဇၨိတ' အရာ၌ ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသူ အရွင္ ရ႒ပါလ၊
(၂၂) စာေရးတံေခၚ မဲလိပ္ခ်အလႉကို ေရွးဦးစြာယူရာ၌ 'အဂၢ ပဌမ သလာက ဂဏွႏၲ' ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသူ အရွင္ ေကာ႑ဒါန၊
(၂၃) ကဗ်ာကာထာ သီကံုးဖြဲ႕ဆိုရာ၌ လ်င္ျမန္ျခင္း 'အဂၢ ပဋိဘာ၀န၀ႏၲ' ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသူ အရွင္ ၀ဂႌသ၊
(၂၄) ထက္၀န္းက်င္ၾကည္ညိဳဖြယ္ကို ေဆာင္ရာ၌ 'အဂၢ သမႏၲ ပါသာဒိက' ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသူ အရွင္ ဥပေသန၊ (၂၅) ေက်ာင္းအိပ္ယာေနရာ ခင္းတတ္ရာ၌ 'အဂၢ ေသာနာသန ပညာပက' ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသူ အရွင္ ဒဗၺ၊
(၂၆) နတ္တို႔ခ်စ္ျမတ္ႏိုးအပ္သည့္အရာ၌ 'အဂၢ ေဒ၀ါနံ ၀ိယမနာပ' ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသူ အရွင္ ပိလိႏၵ၀စၦ၊
(၂၇) တရားကို လ်င္စြာသိေသာအရာ၌ 'အဂၢ ခိပၸါဘိည'ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသူ အရွင္ဒါ႐ုစိ၊
(၂၈) ဆန္းဆန္းၾကယ္ၾကယ္စကားကိုေျပာဆိုတတ္ရာ၌ 'အဂၢ စိတၱ ကထိက' ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသူ အရွင္ကုမာရကႆပ၊
(၂၉) 'အဂၢ ပဋိသမၻိဒါပတၱ' ဥာဏ္အရာ၌ ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသူ အရွင္ မဟာေကာ႒ိတ၊
(၃၀) ဗဟုသုတအရာ, သတိမေမ့သည့္အရာ, ပညာလ်င္သည့္အရာ, လံု႔လရွိသည့္အရာ, အလုပ္အေကြၽးေကာင္း, ေပါင္း ဘြဲ႕တံဆိပ္ငါးထပ္ရသူ အရွင္ အာနႏၵ။
(၃၁) အျခံအရံမ်ားျခင္း၌ 'အဂၢ မဟာပရိသ' ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသူ အရွင္ ဥ႐ုေ၀ဠကႆပ၊
(၃၂) အမ်ိဳးကို ၾကည္ညိဳေအာင္ျပဳလုပ္တတ္ရာ၌ 'အဂၢ ကုလပသာဒက' ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသူ အရွင္ ကာလုဒါယီ၊ (၃၃) အနာေရာဂါကင္းရာ၌ 'အဂၢ အပၸါဗာဓိက' ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသူ အရွင္ ဗာကုလ၊ ၎င္းသည္ အယုတ္သျဖင့္ သန္းေ၀ျခင္း ေခ်ဆတ္ျခင္းမွ်မရွိ ဟူသတ္၊
(၃၄) ပုေဗၺနိ၀ါသဥာဏ္၌ 'အဂၢ ပုေဗၺနိ၀ါသ အႏုႆရႏၲ' ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသူအရွင္ေသာဘိတ၊
(၃၅) ၀ိနည္းဓိုရ္ရာထူး၌ 'အဂၢ ၀ိနယဓရ' ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသူ အရွင္ ဥပါလိ၊
(၃၆) ဘိကၡဳနီမတို႔ကိုဆံုးမရာ၌ အေကာင္းဆံုး 'အဂၢဘိကၡဳေနာ၀ါဒက' ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသူ အရွင္ နႏၵက၊
(၃၇) ဣေႁႏၵေကာင္းရာ၌'အဂၢ ဣေႁႏၵိယဂုတၱဒြါရ' ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသူ ညီေတာ္မင္းနန္ေခၚ အရွင္နႏၵ၊
(၃၈) ရဟန္းေတာ္တို႔ကို ဆံုးမရာ၌အေကာင္းဆံုး 'အဂၢ ဘိကၡဳ ၾသ၀ါဒက' ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသူ အရွင္ မဟာကပၸိႏၷ၊ (၃၉) ေတေဇာကသိုဏ္းရာထူး၌'အဂၢ ေတေဇာဓါတု ကုသလ' ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသူ အရွင္ သာဂတေထရ္၊
(၄၀) ေဒသနာေတာ္ အသစ္အသစ္တင္ရာ၌ 'အဂၢ ပဋိဘာေနယ်က' ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသူ အရွင္ ရာဓ၊
(၄၁) ညစ္ႏြမ္းေခါင္းပါးေသာ ပံ့သကူသကၤန္းကို ေဆာင္ရာ၌ 'အဂၢ လုခ စီ၀ရ ဓရ' ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသူ အရွင္ ေမာဃရာဇ။
ဧတဒဂ္ ဘြဲ႕တံဆိပ္ေတာ္ရ ရဟန္းမိန္းမ ၁၃-ပါး။ ။
(၁) မိေထြးေတာ္ မဟာပဇာပတိ ေဂါတမီ ေထရီ- 'အဂၢ ရတၱညဴ' ဘြဲ႕တံဆိပ္ေတာ္ရသည္။
(၂) ေခမာ ေထရီ 'အဂၢ မဟာပညာ' ဘြဲ႕တံဆိပ္ေတာ္ရသည္။
(၃) ဥပၸလ၀ဏ္ ေထရီ- 'တန္ခိုးႀကီး' ဘြဲ႕တံဆိပ္ေတာ္ရသည္။ ဘုရားရွင္ ယမိုက္ျပာဋိဟာ ျပခါနီး၌အရွင္ဘုရား တန္ခိုးျပေတာ္မမူပါႏွင့္ေတာ့၊ တပည့္မသည္ အလ်ား ၁၂-ယူဇနာ၊ အနံ ၁၂-ယူဇနာ၊ အ၀န္း ၃၆-ယူဇနာ၊ ဗိုလ္ထုႏွင့္ စၾကာမင္းဟန္ဖန္ဆင္း၍ ေျခေတာ္ျမတ္ကို ဦးတိုက္ပါမည္ဟု ေလွ်ာက္ထားရာတြင္ဧတဒဂ္ ဘြဲ႔ထူးရေလသည္။
(၄) ပဋာစာရီ ေထရီ- ၀ိနည္းဓိုရ္အရာ၌ 'အဂၢ ၀ိနယ ဓါရီ' ဘြဲ႕တံဆိပ္ေတာ္ျမတ္ရသည္။
(၅) ဓမၼဒိႏၷာ ေထရီ 'အဂၢ ဓမၼကထိက' ဘြဲ႕တံဆိပ္ေတာ္ရသည္။ ၀ိသာခါ ဒါယိကာမႀကီးက တရားေဟာရန္ေလွ်ာက္ထားေတာင္းပန္ေသာေၾကာင့္ အထူးထူးေသာနည္းတို႔ျဖင့္ ခက္ခဲနက္နဲသိမ္ေမြ႕ေသာမူလပဏၰာသက်မ္း၌ "စူဠေ၀ဒလႅ" သုတ္ကိုေဟာေတာ္မူရာ ငါဘုရားေဟာေသာ္လည္း သည္အတိုင္းပင္ ေဟာရေတာ့မည္ဟု ေကာင္းခ်ီးေပးလ်က္ ဧတဒဂ္ဘြဲ႕ထူးကို အပ္ႏွင္းခ်ီးေျမႇာက္ေလသည္ဟူ၏။
(၆) နႏၵာ ေထရီ- စ်ာန္၀င္စားေသာအရာ၌ 'အဂၢ စ်ာယိကာ' ဘြဲ႕ထူးတံဆိပ္ေတာ္ရသည္။
(၇) ေသာဏာ ေထရီ- 'လံု႔လ ၀ီရိယေကာင္း' ဘြဲ႕တံဆိပ္ေတာ္ရသည္။
(၈) ဗကုလာ ေထရီ- 'ဒိဗၺစကၡဳဥာဏ္' ဘြဲ႕တံဆိပ္ေတာ္ရသည္။ (အခ်ိဳ႕မူ၌ "သကုလာ"ဟု ရွိသည္။)
(၉) ဘဒၵါ ကု႑လ ေကသာ ေထရီ- အဘိညာဥ္အရာ၌ လ်င္ျမန္ေသာေၾကာင့္ 'အဂၢ ခိပၸါဘိည' တံဆိပ္ေတာ္ရသည္။
(၁၀) ဘဒၵါ ကပိလာနီ ေထရီ- 'ပုေဗၺနိ၀ါသဥာဏ္' တံဆိပ္ေတာ္ရသည္။
(၁၁) ရာဟုလာမယ္ေတာ္ ဘဒၵကဥၥနာ ယေသာ္ဓရာ ေထရီ- 'ဥာဏ္အျမင္ႀကီးရာ၌' တံဆိပ္ေတာ္
ရသည္။
(၁၂) ကိသာ ေဂါတမီ ေထရီ- ညစ္ႏြမ္းေခါင္းပါးေသာ ပံ့သကူသကၤန္းကို ေဆာင္ရာ၌ 'အဂၢ လူခ စီ၀ရ ဓါရီ' တံဆိပ္ေတာ္ျမတ္ရသည္။
(၁၃) သိဂၤါလ မာတာ ေထရီ- သဒၶါတရားေကာင္း 'သဒၶါဓိမုတၱ' ဘြဲ႕တံဆိပ္ေတာ္ျမတ္ရ
ေလသည္။
ဧတဒဂ္ ဘြဲ႕တံဆိပ္ရ လူမိန္းမ ၁၀-ေယာက္။
(၁) ေသနိယ သူေဌးသမီး သုဇာတာ- ေရွးဦးစြာ သရဏဂံုေဆာက္တည္ရာ၌ 'အဂၢ ပထမ သရဏဂမဏ' ဘြဲ႕တံဆိပ္ေတာ္ရေလသည္။
(၂) ပုဗၺာ႐ံု ေက်ာင္းအမႀကီး ၀ိသာခါ- အလႉဒါနအရာ၌ အမ်ားဆံုး ဘြဲ႕တံဆိပ္ေတာ္
ရေလသည္။
(၃) ခုဇၨဳတၱရာ- 'အဂၢ ဗဟုသုတ' ဘြဲ႕တံဆိပ္ေတာ္ရေလသည္။ ၎င္းသည္ အၾကားအျမင္မ်ား၍ သာမာ၀တီႀကီးမႉးေသာ အုပ္စုငါးရာတို႔အား သင္ၾကားပို႔ခ်ရေလသည္၊ ၎င္းသင္ၾကားပို႔ခ်ရေသာ က်မ္းကားသုတၱန္ပိဋက၌ ဣတိ၀ုတၱက က်မ္းဟူ၍ က်မ္းသီးတစ္ေစာင္ပင္ျဖစ္ေလသည္၊ သည္ကို အေၾကာင္းျပဳ၍ဧတဒဂ္ဘြဲ႕ထူးရသည္ဟူ၏။
(၄) သာမာ၀တီ-ေမတၱာျဖင့္ေနေသာအရာ၌ 'အဂၢ ေမတၱာ ၀ိဟာရီ' ဘြဲ႕တံဆိပ္ကို ရေလသည္။
(၅) နႏၵမာတာ ဥတၱရာ- စ်န္၀င္စားရာ၌ 'အဂၢစ်ာယီ' ဘြဲ႕တံဆိပ္ေတာ္ကို ရေလသည္။
(၆) ေကာလိယမင္းသမီး သုပၸ၀ါသာ- အေကာင္းအျမတ္ေပးလႉရာ၌ 'အဂၢ ပဏီတ ဒါယိကာ' ဘြဲ႕တံဆိပ္ကိုရေလသည္။
(၇) သုပၸိယာ-သူနာကို ျပဳစုလုပ္ေကြၽးရာ၌ အေကာင္းဆံုးသူနာျပဳတတ္သူ 'အဂၢ ဂိလာႏုပ႒ာက' ဘြဲ႕တံဆိပ္ေတာ္ကို ရေလသည္။
(၈) ေကာတိယာနီ- မတုန္မလႈပ္ ၾကည္ညိဳရာ၌ 'အဂၢ အေ၀စၥ ပသႏၷ' ဘြဲ႕တံဆိပ္ေတာ္ရေလသည္။
(၉) နကုလ မာတာ ဘုရားႏွင့္အကြၽမ္း၀င္ျခင္း၌'အဂၢ ၀ိႆာသီက' ဘြဲ႕တံဆိပ္ေတာ္ကို ရေလသည္။(နကုလ ပိတာ ႏွင့္တူ)
(၁၀) ကာလီ ေခၚ ဒါယိကာမ- အဆင့္ၾကားအားျဖင့္ ဘုရားကိုၾကည္ညိဳေသာအရာ၌ 'အဂၢ အႏုႆ၀ ပသႏၷ'ေခၚ ဘြဲ႕တံဆိပ္ေတာ္ကို ရေလသည္။
ဧတဒဂ္ဘြဲ႕ထူး ခံယူရသူ လူဒါယကာ ေယာက္်ား ၁၀-ေယာက္။
(၁) "တဖုႆ ဘလ’ိက" ကုန္သည္ ညီေနာင္- ေရွးဦးစြာ သရဏဂံုေဆာက္တည္ရာ၌ ဘြဲ႕ထူးရေလသည္၊၎င္းတို႔သည္ ဘုရားျဖစ္၍ ၄၉-ရက္အလြန္ လင္းလြန္းပင္ရင္းမွာ ဘုရားႏွင့္ေရွးဦးစြာေတြ႕ေသာလူထူးလူျမတ္တို႔ေပတည္း၊ သို႔ေသာ္ သံဃာမရွိေသးရကား "ေဒြ၀ါစိက သရဏဂံု"သာ ရသည္။
(၂) အနာထပိဏ္ သူေဌးႀကီး- အလႉဒါနအရာ၌ အမ်ားဆံုးဘြဲ႕တံဆိပ္ေတာ္ရေလသည္။
(၃) စိတၱသူၾကြယ္- တရားေဟာေကာင္း ဘြဲ႕တံဆိပ္ရေလသည္။ ၎င္းသည္ ႐ုပ္ နာမ္ ကံ ၀ိပါက္တို႔၌အထူးလိမၼာလ်က္ ေနာင္ခါ သဠာယတနသံယုတ္၌ သုတ္ေပါင္းတစ္ဆယ္ေက်ာ္ရွိေသာ "စိတၱသံယုတ္"ကိုေဟာရာတြင္ ဧတဒဂ္ဘြဲ႕တံဆိပ္ေတာ္ျမတ္ရေလသည္။
(၄) ဟတၳာဠာ၀က- "သဂၤဟ၀တၳဳေလးပါးျဖင့္ ေထာက္ပံ့၍ ပရိတ္သတ္အား မိမိထံသို႔ေရာက္ေအာင္ဆြဲေဆာင္ရာ၌" ဘြဲ႕တံဆိပ္ေတာ္ရေလသည္။
(၅) မဟာနံ သာကီ၀င္မင္း- အခါမျပတ္ အေကာင္းအျမတ္တို႔ကို ေပးလႉတတ္ရာ၌ 'အဂၢ ပဏီတ ဒါယကာ' ဘြဲ႕တံဆိပ္ရေလသည္။
(၆) ေ၀သာလီၿမိဳ႕ေန ဥဂၢသူၾကြယ္- ႏွစ္သက္ဖြယ္အရာကို ေပးလႉတတ္သည့္အရာ၌ 'အဂၢ မနာပ ဒါယကာ'ဘြဲ႕တံဆိပ္ေတာ္ရေလသည္။
(၇) ဟတၳိဂါမရြာေန ဥဂၢသူၾကြယ္- သံဃာအလုပ္အေကြၽးေကာင္း 'အဂၢ သံဃုပ႒ာက' ဘြဲ႕တံဆိပ္ေတာ္ရေလသည္။
(၈) သူရပန္- မတုန္မလႈပ္ ၾကည္ညိဳရာ၌ 'အေ၀စၥ ပသႏၷ' ဘြဲ႕တံဆိပ္ရေလသည္၊ အခ်ိဳ႕မူ၌ သုရဗႏၶ-သူရဗန္ဟုရွိသည္။
(၉) ဆရာဇီ၀က- ပုဂိၢဳလ္ကို ၾကည္ညိဳတတ္ေသာအရာ၌ ဘြဲ႕တံဆိပ္ရေလသည္၊ သီလ သမာဓိ ပညာစေသာ ဂုဏ္ေက်းဇူး အထူးရွိေသာရဟန္းကို ဂုဏ္ေက်းဇူးအေလ်ာက္ အထူးတလည္ ၾကည္ညိဳျမတ္ႏိုးတတ္ေသာေၾကာင့္ 'ပုဂၢလ ပသႏၷ' ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသည္ဟူ၏။
(၁၀) နကုလပိတာ သူၾကြယ္- ဘုရားႏွင့္ အကြၽမ္း၀င္ရာ၌ ဘြဲ႕တံဆိပ္ရသည္၊ သူသည္ ဘုရားရွင္ကိုေရွးဦးအၾကိမ္ေတြ႕ကာမွ်ပင္ "ခ်စ္သားရယ္ ဒီမွ်ေလာက္ၾကာျမင့္ေအာင္ မိဘကိုစြန္႔၍ ဘယ္အရပ္သို႔ ၾကြေနသနည္း"ဟု အကြၽမ္းတ၀င္ေျပာဆိုေလသည္၊ သို႔ဆိုႏိုင္ျခင္းကား ဘ၀မျခားဘဲ ငါးရာတိုင္တိုင္ဘုရားရွင္၏အဘျဖစ္ဖူးၿပီ၊ ထို႔အတူ ဘႀကီးငါးရာ ဘေထြးငါးရာ ၀ရီးအျဖစ္ အႀကိမ္ငါးရာ ဘ၀မျခားဘဲျဖစ္ဖူးသည္ကိုစြဲ၍ အကြၽမ္းတ၀င္ ဘုရားရွင္အား "ခ်စ္သား ခ်စ္သား"ႏွင့္ ေခၚေလ့ရွိသတတ္၊ ထို႔ေၾကာင့္ '၀ိႆာသက'ဘြဲ႕တံဆိပ္ရေလသည္ ဟူ၏။
ဧဟိဘိကၡဳရဟန္းေတာ္ေပါင္း ၂၈၆၄၇- ပါး။ ။ ျမတ္စြာဘုရားလက္ထက္ေတာ္၌ ဧဟိဘိကၡဳရဟန္းအျဖစ္ရယူသြားၾကေသာ ရဟန္းေတာ္မ်ား အေရအတြက္ သ႐ုပ္ကား
၀ိနည္း ပိဋကေတာ္၌ ပဥၥ၀ဂၢီငါးပါး၊
ယသသတို႔သားႏွင့္အေပါင္းအေဖၚမ်ား၊ ေပါင္း ၅၅-ပါး၊
ဘဒၵ၀ဂၢီညီေနာင္သံုးက်ိပ္၊
ရေသ့ (ရွင္) ၁၀၀၀၊
အဂၢသာ၀က ၂-ပါးႏွင့္ ပရိဗိုဇ္မ်ား၊ ေပါင္း ၂၅၀။
အဂၤုလိမာလ ၁-ပါး၊ ေပါင္း ၁၃၄၄-ပါး၊
သုတၱန္ပိဋကထိုထိုနိကာယ္တို႔၌ကား ေသလပုဏၰားႏွင့္ အေဖၚ ၃၀၀၊
မဟာကပၸိနမင္းႀကီးႏွင့္ အမတ္ ၁၀၀၀၊
ကပိလ၀တ္ျပည္သား ၁၀၀၀၀၊
ပါရာယနိက ပုဏၰားႏွင့္ အေဖၚ ၁၆၀၀၀၊ ေပါင္း ၂၇၃၀၃ျဖစ္၍
၂-ရပ္ေပါင္းေသာ္ ၂၈၆၄၇-ပါးျဖစ္၏။
မွတ္ခ်က္။ ။ ဤကား ၀ိနည္းႏွင့္ သုတၱန္ ပိဋကေတာ္လာ ထင္ရွားေသာေနရာမ်ားမွ ယူျပျခင္းသာျဖစ္၍ထို႔ထက္အလြန္လည္း မ်ားစြာပင္ရွိတန္ရာေသးသည္ဟု မွတ္ယူရမည္။
ဦ၊ အု- ဦအကၡရာ၊ မွ အုပ္ထိန္းရာေသာ မိန္းမ..။
ဦအကၡရာ၊ ေရးထံုးလာ၊ ျမန္မာ ၃-လံုးရွိ။ ။ ျမန္မာစာေပ ေရးရာ၌ "အူ ဦ ဥဳ" ၎င္း သံုးမ်ိဳးကို ေရးထံုးျပၾကသည္။
ဦးစြန္း ၅-ပါး၊ ျမန္မာမ်ား၊ ဆံထား ေခါင္ထိပ္ေဗြ။ ။ ၎သ႐ုပ္ကို (ျမန္မာ့ဦးစြန္း၊ ၅-မ်ိဳးထြန္း)၌ ဆိုအံ့။
အုပ္ထိန္းျခင္းရွိေသာ မိန္းမ ၂၀။ ။ အုပ္ထိန္းျခင္းရွိသျဖင့္ ေယာက္်ားတို႔ မသြားလာအပ္ေသာ မိန္းမ ၂၀-ဟူလို။
(၁) မာတု ရကၡိတ- အမိအုပ္ထိန္းေသာ မိန္းမ၊
(၂) ပိတု ရကိၡတ- အဘ အုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊
(၃) မာတာပိတု ရကိၡတ- မိဘ ၂-ပါးအုပ္ထိန္းေသာ မိန္းမ၊
(၄) ဘာတု ရကိၡတ- ေမာင္ႀကီးေမာင္ငယ္ အုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊
(၅) ဘဂိနိ ရကိၡတ- အစ္မႀကီး အစ္မငယ္အုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊
(၆) ဥာတိ ရကိၡတ- ေဆြမ်ိဳးအုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊
(၇) ေဂါတၱ ရကိၡတ- အႏြယ္တူ အုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊
(၈) ဓမၼရကိၡတ- သီတင္းသံုးေဖၚ ေစာင့္ေရွာက္အုပ္ထိန္းေသမိန္းမ။
မွတ္ခ်က္။ ။ ၎ ၈-ေယာက္ေသာမိန္းမတို႔ကား သူတို႔မွာ ကံမထိုက္၊ သြားလာလြန္က်ဴးသူ ေယာက္်ားမ်ားမွာသာ ကံထိုက္သည္ဟူ၏။
(၉) သာရကၡာ- ထိမ္းျမားေၾကာင္းလမ္းၿပီးသူ 'လက္ထပ္ၿပီးသူ' လင္အုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊
(၁၀) သ ပရိဒ႑ာ- မင္းတို႔ေကာက္ယူရန္သတ္မွတ္လ်က္ ဒဏ္ထားၿပီးလွ်င္ အုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊
(၁၁) ဓနကၠီတာ- ဥစၥာျဖင့္၀ယ္ယူလ်က္ မယားအျဖစ္ထားေသာမိန္းမ၊
(၁၂) ဆႏၵ ၀ါသိနီ- သေဘာတူအလိုတူ၍ ညားေနေသာမိန္းမ၊
(၁၃) ေဘာဂ ၀ါသိနီ- စည္းစိမ္ေပး၍ ေပါင္းေဖၚေသာ မိန္းမ၊
(၁၄) ပဋ၀ါသိနီ- ပုဆိုးေပး၍ "ပုဆိုး တန္းတင္"ျပဳ၍ေနေသာမိန္းမ၊
(၁၅) ၾသဒ ပတၱကိနီ- ေရခြက္၌ လက္ဆံုခ်၍မိဘႏွစ္ပါး ထိန္းျမားေပးေသာမိန္းမ၊
(၁၆) ၾသဘဋ စုမၺဋာ- ေခါင္းခုကိုခ်၍ လင္မယားအျဖစ္ေနေသာ မိန္းမ၊
(၁၇) ဒါသီ စ ဘရိယာ စ- ကြၽန္လည္းျဖစ္ မယားလည္းျဖစ္ေသာ မိန္းမ၊
(၁၈) ကမၼကာရီ စ ဘရိယာ စ- အမႈလုပ္လည္းျဖစ္ မယားလည္းျဖစ္ေသာ မိန္းမ၊
(၁၉) ဓဇာ ဟဋာ- စစ္ေျမျပင္မွ ေဆာင္ယူခဲ့ေသာမိန္းမ၊
(၂၀) မုဟုတၱိကာ- တစ္ခဏၰမွ် ေပါင္းေဖၚရန္ငွားရမ္းထားေသာ ေခတၱမယားျဖစ္သူမိန္းမ။
မွတ္ခ်က္။ ။ ၎င္း ၁၂-ေယာက္ေသာမိန္းမမ်ားကို သြားလာလြန္က်ဴးခဲ့မူ လင္ရွိမယားျဖစ္၍ မိန္းမေရာေယာက်္ားပါ ႏွစ္ဦးစလံုး ကံထိုက္သည္ဟူ၏၊ အက်ယ္ကိုလိုမူ ပါရာဇိကဏ္ပါဠိေတာ္ အ႒ကထာဋီကာ။ အ႒သာလိနီ အ႒ကထာ မူလဋီကာမွာ ႐ႈပါေလ။
အုပ္ထိန္းရာေသာ မိန္းမ ၂၁-ပါး။ ။ ေစာင့္ေရွာက္ထိန္းသိမ္းမႈ အျမဲရွိေနအပ္ေသာ မိန္းမမ်ိဳး ႏွစ္က်ိပ္တစ္ပါးဟူ၏။ ဓမၼသတ္မွ။
(၁) သက္ရြယ္ႀကီးေသာ မိန္းမ၊
(၂) ႐ူးေသာ မိန္းမ၊
(၃) ႏူေသာ မိန္းမ၊
(၄) ကိုယ္၀န္ရွိေသာ မိန္းမ၊
(၅) အရြယ္မေရာက္ေသးေသာ မိန္းမ၊
(၆) ခရီးေ၀းကလာေသာ မိန္းမ၊
(၇) ၿမီကိုလို၍ ခ်ဳပ္ထားေသာမိန္းမ၊
(၈) အဘ ေစာင့္ေသာမိန္းမ၊
(၉) အမိ ေစာင့္ေသာမိန္းမ၊
(၁၀) အဘိုး ေစာင့္ေသာမိန္းမ၊
(၁၁) အဘြား ေစာင့္ေသာမိန္းမ၊
(၁၂) အစ္မ ေစာင့္ေသာမိန္းမ၊
(၁၃) ညီမ ေစာင့္ေသာမိန္းမ၊
(၁၄) ေမာင္ႀကီး ေစာင့္ေသာမိန္းမ၊
(၁၅) ေမာင္ငယ္ ေစာင့္ေသာမိန္းမ၊
(၁၆) မိႀကီးေစာင့္ေသာ မိန္းမ၊
(၁၇) မိေထြးေစာင့္ေသာ မိန္းမ၊
(၁၈) ဘႀကီး ေစာင့္ေသာမိန္းမ၊
(၁၉) ဘေထြး ေစာင့္ေသာမိန္းမ၊
(၂၀) ဦးရီးေစာင့္ေသာမိန္းမ၊
(၂၁) အရီးေစာင့္ေသာမိန္းမ။
မွတ္ခ်က္။ ။ ဤႏွစ္က်ိပ္ တစ္ပါးေသာ မိန္းမမ်ားအနက္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာမိန္းမကပင္ မိမိ၏ကာမကို သေဘာတူေပါင္းသင္းရန္ ေပးေသာ္လည္း အုပ္ထိန္းသူတို႔၏အခြင့္ကိုမရဘဲ ေပါင္းသင္းေသာေယာက္်ားအား ႀကီးေလးေသာအျပစ္ဒဏ္ကိုေပးရမည္ဟု မႏုက်ယ္ ဓမၼသတ္ ဆ႒မတြဲ ပုဒ္မ ၂၈-တြင္ ဆိုေလသည္။